Geneza powstania Funduszu Kościelnego
Na początku tego tygodnia wróciła do debaty publicznej propozycja likwidacji tzw. Funduszu Kościelnego. Przypomnijmy, że fundusz ten powstał ponad 75 lat temu, gdyż został utworzony na podstawie ustawy z dnia 20 marca 1950 roku o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego.
Co można sfinansować z tego funduszu
Zgodnie ze wskazaną ustawą Fundusz Kościelny może świadczyć wyłącznie na takie cela jak utrzymanie i odbudowa kościołów, udzielanie duchownym pomocy materialnej i lekarskiej oraz organizowanie dla nich domów wypoczynkowych, wykonywanie działalności charytatywno-opiekuńczej oraz opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne duchownych w wymiarze określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Planowane wydatki Funduszu Kościelnego w 2025 roku
Fundusz Kościelny jest więc finansowany ze środków budżetu państwa. W 2025 roku wydatki te mają wynieść łącznie 275,7 mln zł, z czego ponad 264 mln zł na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne duchownych, a jedynie 10 mln na remonty i konserwację zabytków sakralnych i 1 mln zł na wykonywanie przez Kościoły działalności charytatywno-opiekuńczej. Tak więc w istocie, zapowiedzi likwidacji Funduszu Kościelnego mogą spowodować perturbacje w zakresie przyszłych świadczeń z zabezpieczenia społecznego duchownych.
Finansowanie składek na ubezpieczenia osób duchownych
Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składki na ubezpieczenia społeczne duchownych w 20% są finansowane przez te osoby, a w 80% przez Fundusz Kościelny. Wyjątkiem są jedynie duchowni będący członkami zakonów kontemplacyjnych klauzurowych oraz misjonarze w okresach pracy na terenach misyjnych – w ich przypadku składki w 100% pokrywane są z Funduszu Kościelnego. Natomiast podstawę wymiaru składek w przypadku duchownych – stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Powyższe oznacza, że każde podwyższenie minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje zwiększenie kosztów jakie musi ponieść Fundusz Kościelny.
Konsekwencje ewentualnej likwidacji Funduszu Kościelnego
Ewentualna likwidacja tego źródła finansowania składek oznaczać będzie albo konieczność znalezienia innego źródła (np. przysłowiowej tacy czy majątku kościelnego) albo wyjęcia tych osób z systemu zabezpieczenia emerytalnego. Z pewnością będzie to wyzwanie, ale z drugiej strony w kampanii wyborczej do parlamentu w 2023 roku dwie partie wchodzące w skład obecnej koalicji rządowej jasno deklarowały zamiar likwidacji Funduszu Kościelnego. Oczywiście znajdą się tacy co powiedzą, że obecna propozycja nie przez przypadek pojawia się na dwa miesiące przed wyborami prezydenckimi, ale trzeba powiedzieć, że to jest tylko odświeżenie tego co już zgłaszano. Z drugiej strony jeśli w 2026 roku będzie miała miejsce podwyżka minimalnego wynagrodzenia za pracę, a Fundusz Kościelny nie zostanie zlikwidowany to w budżecie na rok 2026 trzeba będzie co do zasady zaplanować większą kwotę niż w tym na rok 2025.
dr Marcin Wojewódka
Prezes Zarządu Instytutu Emerytalnego
