W ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy w pakiecie świadczeń oferowanych przez praktycznie każdego pracodawcę w naszym kraju pojawi się nowa forma semiobligatoryjnego oszczędzania na dodatkową emeryturę w postaci pracowniczych planów kapitałowych (PPK). To istotna nowość względem wszystkich dotychczas oferowanych przez pracodawców świadczeń. Po raz pierwszy bowiem ma zostać wprowadzone obligatoryjne świadczenie, które dotyczyć będzie wszystkich pracodawców, w tym docelowo nawet tych zatrudniających jedną osobę.
Będzie to łakomy kąsek dla potencjalnych usługodawców, którymi mają być przede wszystkim towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Dlatego też chcąc dobrze zabezpieczyć interesy przyszłych emerytów, mając też w pamięci nie najlepsze doświadczenia sprzed kilkunastu lat z otwartych funduszy emerytalnych warto już teraz zastanowić na zasadami akwizycji w ramach PPK.
Zgodnie z założeniami, pracodawcy będą zobowiązani do zawarcia w określonym czasie po powstaniu w stosunku do nich obowiązku utworzenia PPK, umowy o zarządzanie z wybranym towarzystwem funduszy inwestycyjnych zarządzającym określonymi funduszami inwestycyjnymi. Następnie środki pracowników będą wpłacane do funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez to towarzystwo. Co do zasady pracodawcy będą mogli wybrać ofertę każdego towarzystwa funduszy inwestycyjnych, która prezentowana będzie na specjalnie utworzonym portalu emerytalnym. Fakt dopuszczenia do portalu, które to dopuszczenie uwarunkowane będzie spełnieniem przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych określonych przesłanek będzie faktyczną cenzurą możliwości oferowania produktów PPK. Należy też oczekiwać, że zostaną określone minimalne wymogi jakie musi spełnić towarzystwo funduszy inwestycyjnych żeby zarządzane przez nie fundusze mogły znaleźć się na portalu. W szczególności można spodziewać się wymogów w zakresie minimalnych kapitałów zakładowych, posiadanego doświadczenia oraz oferowania produktów (funduszy inwestycyjnych) odpowiednich dla długoterminowego oszczędzania jakim będzie PPK. Natomiast wątpliwości może budzić fakt, że o dopuszczeniu do portalu ma decydować podmiot będący właścicielem jednego z kluczowych graczy na rynku PPK. Pytanie trochę retoryczne czy taka konstrukcja już u zarania nie wprowadza pewnej nierówności podmiotów na teoretycznie konkurencyjnym rynku.
Druga, nie mniej istotna kwestia to zasady akwizycji w ramach PPK. Akwizycja będzie odbywać się na dwóch poziomach. Pierwszy to wybór przez pracodawcę danego towarzystwa funduszy inwestycyjnych, a drugi to przystępowanie przez pracowników do PPK. Z tą ostatnią kwestią będzie o tyle łatwiej, że należy spodziewać się obligatoryjnego zapisu pracowników do funduszy zarządzanych przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które wybierze pracodawca. Natomiast kluczową pozostaje kwestia zasad wyboru dokonywanego przez pracodawcę. Z czym ściśle związana jest możliwość prowadzenia akwizycji PPK przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
Moim zdaniem brak jest podstaw oraz zasadności do zakazywania prowadzenia akwizycji jako takiej, gdyż pracodawcy powinni posiadać możliwość dokonywania wyboru spośród ofert potencjalnych usługodawców PPK, bez względu na to w jaki sposób i z jakiego źródła będą pozyskiwali te informacja. Zasadnym jest natomiast wprowadzenie mechanizmów przeciwdziałającym patologiom, które w ostatnich latach nie ominęły niestety także rynku pozyskiwania środków oszczędzających na przyszłe emerytury. Systemy prowizyjne z tytułu pozyskiwania od konkurencji zasobnych członków otwartych funduszy emerytalnych czy dziwne dodatkowe korzyści za dla agentów ubezpieczeniowych powinny zostać skutecznie wyeliminowane. Dlatego też zasadnym jest wprowadzenie zakazu wynagradzania przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych akwizytorów z tytułu nakłaniania jakiegokolwiek pracodawcy do zmiany podmiotu zarządzającego czy zakazania oferowania dodatkowych korzyści z tytułu czy to zawarcia czy to niewypowiedzenia umowy o zarządzanie PPK.
Powyższe nie zmienia faktu, że co do zasady to pracodawca będzie tym podmiotem, który będzie musiał podjąć decyzję o wyborze oferty określonego towarzystwa funduszy inwestycyjnych kierując się posiadaną wiedzą i doświadczeniem. Pozostaje wyrazić nadzieję, że mimo tego że pracodawcy są profesjonalistami a nie konsumentami, to będą mieli dostęp do informacji pozwalających im na dokonanie wyboru najlepszego dla uczestników funduszy – przyszłych emerytów.
