Zasady reklamy produktów w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych

Kwestia reklamowania usług finansowych, a do takich należy zaliczyć mające się pojawić
w ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy pracownicze plany kapitałowe (PPK), ma szczególnie istotne znaczenie w przypadku produktów indywidualnych, gdzie pod wpływem otrzymywanych informacji konsument (np. uczestnik funduszu inwestycyjnego, członek otwartego funduszu emerytalnego czy ubezpieczony) podejmuje decyzje o wyborze konkretnego produktu oraz usługodawcy.

W przypadku PPK będzie trochę inaczej gdyż to pracodawcy będą podejmowali decyzję o wyborze podmiotu zarządzającego planem oferowanym przez nich pracownikom. Nie zmienia to faktu, że także w tym przypadku zasadne będzie dobre uregulowanie przez ustawodawcę kwestii zasad reklamowania produktów przygotowanych w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych, gdyż duża część pracodawców właśnie na tej podstawie podejmować będzie decyzje mające kolosalny wpływ na wysokość przyszłych emerytur. Dlatego dobrze jest już teraz ustrzec się przed przysłowiowymi „plażami i palmami” jakie pamiętamy z reklam OFE sprzed wielu lat.

Dlatego też jak najbardziej zasadnym jest postulat, aby w przepisach regulujących PPK określić minimalne wymagania dotyczące zakresu oraz charakteru informacji o funduszu czy funduszach inwestycyjnych, w jakich gromadzone będą środki w ramach PPK. Nie może ulegać wątpliwości, że wszelkie informacje dotyczące funduszu, w jakim mogą być inwestowane środki w ramach PPE, powinny być przedstawiane w sposób zrozumiały oraz  obiektywny dla odbiorów. Co więcej, powinny one w sposób rzetelny przedstawiać sytuację finansową instytucji, której powierzone zostają środki w ramach PPK, jak też wskazywać na ewentualne ryzyka. Powyższe można traktować jako pozytywną wskazówkę interpretacyjną. Warto jednakże zastanowić się również nad przesłankami negatywnymi. To jest dokonać analizy sytuacji niejako od drugiej strony – to jest określić również, co powinno być niedozwolone przy reklamie PPK. W tym zakresie należy przywołać praktykę ustaw regulujących zasady reklam innych produktów finansowych, np. funduszy inwestycyjnych czy ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

Reklama PPK powinna być dozwolona ale nie może wprowadzać obiorców w błąd. Nie może się odwoływać do danych nieprawdziwych lub nieudokumentowanych. Nie powinna też pomijać danych istotnych lub wywoływać wrażenie, że sytuacja, poziom ryzyka inwestycyjnego lub prawdopodobieństwo osiągniecia zysku są korzystniejsze, niż gdyby były oceniane na podstawie pełnych danych. Pomysłem wartym rozważenia jest, aby wręcz zakazać takich reklam, które wprowadzałyby w błąd i wpływały na decyzje związane z inwestowaniem w ramach PPK.

Oczywiście żadne nakazy lub zakazy nie będą skuteczne, jeśli nie zostaną jednocześnie przewidziane sankcje z tytułu naruszenia zakazu lub nie stosowania się do tych nakazów. Już dzisiaj obowiązujące przepisy o funduszach inwestycyjnych mogą tu być dobrym drogowskazem, gdyż przewidują one możliwość działań administracyjnych ze strony nadzorującego fundusz inwestycyjny np. w postaci nakazania naruszającemu zaprzestania naruszeń oraz nałożenia, nieraz dotkliwych kar finansowych. Ten sam schemat powinien
z powodzeniem zostać zastosowany w przypadku PPK, z tym zastrzeżeniem, że jedynymi adresatami takich norm powinni być usługodawcy (fundusze inwestycyjne), nie zaś pracodawcy. Wydaje się, że także przepisy szczegółowe rangi rozporządzenia właściwego ministra mogłyby regulować kwestię zasad i formy przekazu reklamowego w PPK oraz zasad prezentacji wyników i innych informacji dotyczących funduszy w ramach PPK.

Należy jednakże pamiętać, że najbardziej istotną z punktu widzenia pracodawców decyzją
w ramach PPK, jest decyzja o wyborze konkretnego usługodawcy – towarzystwa funduszu inwestycyjnego, które będzie oferowało fundusze, w ramach których będą inwestowane środki danego PPK. Decyzję będzie podejmował pracodawca samodzielnie. Natomiast ani związki zawodowe działające u tego pracodawcy, ani też sami pracownicy nie będą mieli autonomicznego wyboru instytucji finansowej, której zostaną powierzone środki w ramach PPK prowadzonego przez pracodawcę. Nie można więc wykluczyć pojawienia się braku zadowolenia niektórych pracowników z takiego wyboru, na który nie mają wpływu, a który będzie wpływał na wysokość ich dodatkowej emerytury. Natomiast pracodawca w tym przypadku będzie działał jako umocowany przez prawo do działania przedsiębiorca, nie zaś jako konsument.